Tư duy tự do

Tự do của con người được tác giả xem xét trong quan hệ của nó với vật chất, trong quan hệ của nó với sự sống và trong quan hệ của nó với « tha nhân và với chính mình ». Từ ba quan hệ này có ba hình thái của tự do. Hình thái thứ nhất đòi hỏi sự hiểu biết vật chất một cách chính xác, tức là kiến thức khoa học, hoặc nói một cách bao quát, đó là « tính tất yếu được nhận thức ». Hình thái thứ hai đòi hỏi « tình yêu sự sống ». Hình thái thứ ba đòi hỏi « tình đoàn kết giữa người với người ». Đoàn kết là « nhận thấy mình ở tha nhân và tha nhân ở mình trong quan hệ với người khác, với chính mình ». Hiểu như vậy, « đoàn kết là hình thái tối cao, là chân trời của tự do ».
Hoàng Ngọc Hiến